Uzgodnienia, konsultacje publiczne lub opiniowanie

Regulamin przewiduje, że etap ten składa się z trzech odrębnych procesów, tj. uzgadniania, konsultacji publicznych i opiniowania, przy czym Regulamin pracy Rady Ministrów nie określa kolejności ich przeprowadzania, pozostawiając to do wyłącznej decyzji organu wnioskującego, który może zdecydować również o ich łącznym procedowaniu. Jednocześnie zauważenia wymaga, że w przypadku, gdy w wyniku któregoś z tych procesów projekt stanowiska Rządu ulegnie zasadniczym zmianom, wówczas organ wnioskujący ma możliwość powtórzenia tych procesów (wszystkich lub tylko niektórych). Powyższa sytuacja będzie miała miejsce zwłaszcza w przypadku, gdy projekt stanowiska Rządu ulegnie znacznym zmianom w wyniku uwzględnienia uwag zgłoszonych w ramach innego procesu.

Wyodrębnienie w ramach etapu kliku procesów miało na celu zaznaczenie odrębności właściwych dla każdego z nich.

Niezależnie od powyższego zauważenia wymaga, że z uwagi na nienormatywny charakter dokumentu, jakim jest projekt stanowiska Rządu do pozarządowego projektu ustawy, projekt ten będzie podlegał przede wszystkim procesowi uzgadniania z członkami Rady Ministrów oraz Szefem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Przepisy Regulaminu pracy Rady Ministrów nie nakładają co prawda obowiązku przekazania projektu stanowiska Rządu w ramach uzgodnień Rządowemu Centrum Legislacji, jednak pomimo tego zdecydowanie zaleca się, aby projekt takiego dokumentu był uzgadniany również z Centrum, które zostało wyposażone w prawo zgłaszania uwag na dalszym etapie prac legislacyjnych nad ww. dokumentem, tj. na etapie Stałego Komitetu Rady Ministrów lub na etapie Rady Ministrów.

Ponadto wobec projektu stanowiska Rządu do pozarządowego projektu ustawy może zostać przeprowadzony proces opiniowania, obejmujący udział podmiotów wchodzących w skład szeroko rozumianej administracji rządowej, których zakresu działania dotyczy pozarządowy projekt ustawy. Proces opiniowania nie będzie natomiast obejmował podmiotów, które w odrębnych przepisach mają zagwarantowane prawo opiniowania aktów prawnych lub aktów normatywnych, z uwagi na fakt, iż projekt stanowiska Rządu jest dokumentem rządowym niemającym przymiotu ani aktu prawnego, ani aktu normatywnego. Tym samym projekt ten w ramach procesu opiniowania, co do zasady, nie będzie przekazany innym organom lub instytucjom niż organy administracji rządowej.

Przeprowadzenie procesu konsultacji publicznych z organizacjami lub podmiotami społecznymi wobec projektu stanowiska Rządu wydaje się zbędne, mając na względzie okoliczność, iż Rada Ministrów nie jest autorem projektu pozarządowego, a jedynie wyraża wobec niego swoje stanowisko. Powyższe znajduje uzasadnienie w przepisach Regulaminu Sejmu, zgodnie z którymi warunkiem formalnym skierowania projektu ustawy do prac parlamentarnych jest wcześniejsze przeprowadzenie przez autora projektu konsultacji oraz zasięgnięcia opinii odpowiednich podmiotów, zwłaszcza w sytuacji, gdy obowiązek taki wynika z przepisów ustawy.

Reasumując, proces konsultacji publicznych i opiniowania w stosunku do projektu stanowiska Rządu jest stosowany niezwykle rzadko.

Podmiotem uprawnionym do przeprowadzenia procesu uzgodnień jest organ, który opracował projekt stanowiska Rządu.

Projekt stanowiska Rządu podlega obligatoryjnym uzgodnieniom z członkami Rady Ministrów (wszystkimi ministrami działowymi) oraz z Szefem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Dodatkowo podkreślenia wymaga, że organ wnioskujący może samodzielnie podjąć decyzję o skierowaniu projektu stanowiska Rządu do zaopiniowania przez Radę Legislacyjną. Niezależnie od powyższego Prezes Rady Ministrów, Przewodniczący Stałego Komitetu Rady Ministrów, Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Prezes Rządowego Centrum Legislacji oraz Sekretarz Rady Ministrów dysponują możliwością skierowania, z własnej inicjatywy, każdego rodzaju projektu dokumentu rządowego do opinii Rady Legislacyjnej. W takiej sytuacji podmiot kierujący projekt stanowiska Rządu do opinii Rady Legislacyjnej zobowiązany jest poinformować organ wnioskujący o podjętej decyzji.

Projekt stanowiska Rządu przedstawiany jest przy piśmie podmiotom wskazanym w rozdzielniku.

W piśmie przewodnim kierowanym do uzgodnień zazwyczaj wskazuje się następujące informacje:

• podstawę prawną skierowania projektu do uzgodnień,
• informację o upoważnieniu przez ministra centralnego organu administracji rządowej jemu podległego lub przez niego nadzorowanego do opracowania projektu stanowiska Rządu i prowadzenia procesu uzgodnień,
• termin do zajęcia stanowiska wobec otrzymanego projektu, który powinien uwzględniać również przedmiot, zakres i objętość pozarządowego projektu ustawy, zakres podmiotów, na które oddziałuje, oraz pilność sprawy. Termin ten powinien być wyznaczany indywidualnie dla każdego przypadku, nie może być on jednak krótszy niż 7 dni od udostępnienia projektu. Wyjątkowo dopuszcza się wyznaczenie krótszego terminu niż wyżej wskazany, jednakże wymaga to szczegółowego uzasadnienia.

Jeżeli skutki nieprzedstawienia stanowiska nie wynikają z przepisów odrębnych, organ wnioskujący może zawrzeć w piśmie przewodnim klauzulę, iż nieprzedstawienie stanowiska w wyznaczonym terminie uzna za uzgodnienie treści projektu.

Ponadto, jeżeli do pozarządowego projektu ustawy została sporządzona OSR, wówczas autor projektu, kierując projekt stanowiska Rządu do uzgodnień, dołącza do projektu stanowiska Rządu również tę OSR.

W ramach uzgodnień członek Rady Ministrów, Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oraz Prezes Rządowego Centrum Legislacji przedstawiają uwagi do projektu stanowiska Rządu do pozarządowego projektu ustawy.

Członek Rady Ministrów przedstawia stanowisko do projektu stanowiska Rządu przede wszystkim w zakresie swojego działania. Zatem zgłaszanie uwag wykraczających poza właściwość ministra należy traktować jako odstępstwo od tej reguły. Podmioty biorące udział w tym procesie powinny natomiast dążyć do tego, by jak najpełniej uzgodnić treść projektu.

W przypadku sporządzenia OSR do pozarządowego projektu ustawy Koordynator OSR, przedstawia stanowisko dotyczące tej OSR.

Organ wnioskujący zobowiązany jest zająć stanowisko w stosunku do uwag zgłoszonych w ramach uzgodnień. Ponadto organ wnioskujący zobowiązany jest odnieść się do opinii Rady Legislacyjnej, jeżeli projekt stanowiska rządu został skierowany do tego podmiotu. 

Organ uprawiony może zorganizować konferencję uzgodnieniową, jeżeli uzna, że jej przeprowadzenie przyczyni się do właściwego prowadzenia procesu uzgodnień, zwłaszcza w przypadku gdy do projektu stanowiska zostały zgłoszone liczne uwagi. Niemniej wydaje się jednak, że w przypadku projektu dokumentu rządowego, jakim jest stanowisko Rządu, potrzeba zorganizowania takiej konferencji istnieje niezwykle rzadko.

Właściwy organ dokonuje zmian w tekście projektu stanowiska Rządu do pozarządowego projektu ustawy na podstawie stanowisk oraz ustaleń przyjętych w toku uzgodnień.

Zmieniony projekt stanowiska Rządu organ wnioskujący przedstawia członkom Rady Ministrów, Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oraz Prezesowi Rządowego Centrum Legislacji, w celu potwierdzenia treści projektu (tzw. procedura ponownej akceptacji). Autor projektu może pozostawić bez rozpatrzenia uwagi zgłoszone w ramach uzgodnień do zmienionego projektu stanowiska, które nie odnoszą się do zakresu, w jakim projekt został zmieniony albo w jakim projekt jest niezgodny z przyjętymi ustaleniami.

Podmiotom, którym przedstawiony został zmieniony projekt, organ wnioskujący wyznacza termin do zajęcia stanowiska. Termin ten powinien być adekwatny ze względu na charakter zmian, a wyznaczenie terminu krótszego niż 7 dni od dnia udostępnienia projektu wymaga szczegółowego uzasadnienia.

W zakresie, w jakim nie doszło do uzgodnienia projektu, organ uprawniony sporządza protokół rozbieżności, stanowiący oddzielny dokument, który zawiera w szczególności:

• wskazanie podmiotu, który zgłosił uwagę,
• przytoczenie istoty zgłoszonej uwagi,
• przytoczenie stanowiska organu wnioskującego, w tym wskazanie przyczyn nieuwzględnienia uwagi.

Dokument ten należy dołączyć do projektu stanowiska Rządu, kierowanego do dalszych etapów prac legislacyjnych nad projektem stanowiska Rządu, t.j. rozpatrzenie projektu przez właściwe komitety Rady Ministrów, do których stosuje się przepisy Regulaminu pracy Rady Ministrów, Stały Komitet Rady Ministrów oraz Radę Ministrów.