Opracowanie projektu zarządzenia Prezesa Rady Ministrów

Podmiotami uprawnionymi (zwanymi dalej również „organami uprawnionymi”, „organami wnioskującymi”, „autorami projektu”) do opracowania projektu zarządzenia Prezesa Rady Ministrów w jego imieniu są:

• członkowie Rady Ministrów właściwi ze względu na materię, która ma zostać uregulowana tym aktem

Zakres działania (właściwość) poszczególnych ministrów został określony przez Prezesa Rady Ministrów w drodze tzw. rozporządzeń atrybucyjnych wydawanych na podstawie art. 33 ust. 1 i la ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2021 r. poz. 178). W rozporządzeniach tych Prezes Rady Ministrów przypisał ministrom kierowanie poszczególnymi działami administracji rządowej, które wymienione zostały w ustawie z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1220 i 2327 oraz z 2021 r. poz. 255 i 464). Ministrowie ci zwani są potocznie ministrami resortowymi lub ministrami działowymi¹⁾).

• Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
• Prezes Rządowego Centrum Legislacji
• inny podmiot, jeżeli został on upoważniony przez Prezesa Rady Ministrów

Ponadto zauważenia wymaga, że projekt zarządzenia Prezesa Rady Ministrów zamiast właściwego ministra może opracować również centralny organ administracji rządowej podległy danemu ministrowi lub przez niego nadzorowany, jeżeli otrzymał on od niego upoważnienie do opracowania projektu zarządzenia Prezesa Rady Ministrów, np. Prezes Głównego Urzędu Miar, jeżeli otrzymał upoważnienie od Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii, czy Główny Inspektor Sanitarny, jeżeli otrzymał upoważnienie od Ministra Zdrowia. Wykaz organów podległych ministrowi lub przez niego nadzorowanych określają załączniki do rozporządzeń atrybucyjnych, które zostały wydane na podstawie art. 33 ust. 1 i la ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów.

Dodatkowo podkreślenia wymaga, że Regulamin pracy Rady Ministrów nie określa wymaganej formy upoważnienia dla centralnego organu administracji rządowej, z reguły jednak przyjmowana jest forma pisemna, która może mieć następującą postać:

 WZÓR UPOWAŻNIENIA

Na podstawie § 20 ust. 2 uchwały nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. z 2016 r. poz. 1006, z późn.. zm.) upoważniam ……………………………………… …………………………………………………………… do opracowania i prowadzenia procesu uzgodnień, konsultacji publicznych i opiniowania projektu zarządzenia Prezesa Rady Ministrów………………………….………………………

¹⁾ Na dzień 1 grudnia 2020 r. działa 16 ministrów działowych, którymi są: Minister Aktywów Państwowych, Minister Cyfryzacji, Minister do spraw Unii Europejskiej, Minister Edukacji i Nauki, Minister Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej, Minister Infrastruktury, Minister Klimatu i Środowiska, Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, Minister Obrony Narodowej, Minister Rodziny i Polityki Społecznej, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Minister Rozwoju, Pracy i Technologii, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, Minister Spraw Zagranicznych, Minister Sprawiedliwości, Minister Zdrowia.

• przepisu prawnego, który wskazuje organ upoważniony do uregulowania określonego zakresu spraw w zarządzeniu lub wyznacza zadania lub kompetencje tego organu

Przepisem takim będzie przykładowo art. 20 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. z 2020 r. poz. 27), który przewiduje, że Prezes Rady Ministrów nadaje, w drodze zarządzeń, każdej z Agencji statut, który określa jej organizację wewnętrzną.

• dokonanych analiz i oceny stanu prawnego lub sytuacji społeczno-gospodarczej, których wynik uzasadnia podjęcie odpowiednich działań legislacyjnych

W omawianym przypadku podstawę do rozpoczęcia prac legislacyjnych może stanowić art. 12 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów, który stanowi, że Prezes Rady Ministrów, z własnej inicjatywy lub na wniosek członka Rady Ministrów, może, w drodze zarządzenia, tworzyć organy pomocnicze Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów, a w szczególności rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze w sprawach należących do zadań i kompetencji Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów. Mając na uwadze powyższe, Prezes Rady Ministrów powołał Międzyresortowy Zespół do spraw działań stabilizujących sytuację na rynkach produktów rolno-spożywczych, które zostały objęte embargiem wprowadzonym przez Federację Rosyjską, oraz zniesienia barier w transporcie i tranzycie tych produktów na rynek rosyjski.

• przyjętych strategii lub programów

Przykładowo w przyjętej przez Rade Ministrów Strategii może zostać przewidziane  wprost powołanie, w drodze zarządzenia Prezesa Rady Ministrów, Międzyresortowego Zespołu do określonych spraw. Takie rozwiązanie jest stosowane bardzo często.

• innych przyczyn uzasadniających podjęcie prac legislacyjnych

Jako przykład można wskazać, że podstawę podjęcia prac legislacyjnych może stanowić zaistnienie pewnych zdarzeń, których skutki uzasadniają opracowanie aktu zarządzenia. Mianowicie w związku ze sprawowaniem przez Rzeczpospolitą Polską przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej wydane zostało zarządzenie nr 42 Prezesa Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 2011 r. w sprawie Komitetu Wspomagającego do spraw Prezydencji Rzeczypospolitej Polskiej w Radzie Unii Europejskiej.

Z uwagi na fakt, że zarządzenia nie mają charakteru powszechnie obowiązującego i wiążą jedynie podmioty lub jednostki podległe organowi wydającemu zarządzenie lub przez organ ten nadzorowane, nie ma konieczności prowadzenia odpowiedniego wykazu, do którego projekty tego rodzaju należałoby wpisywać. W tym miejscu zaznaczenia wymaga, że zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. z 2017 r. poz. 248) obowiązek prowadzenia wykazu dotyczy jedynie projektów założeń projektów ustaw, projektów ustaw oraz projektów rozporządzeń Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów i ministrów.

• Sporządzenie tekstu projektu

Do projektów zarządzeń Prezesa Rady Ministrów zastosowanie mają ogólne regulacje dotyczące opracowywania aktów normatywnych. Tym samym organ uprawniony, opracowując projekt zarządzenia, obok materii właściwej ze względu na przedmiot projektu zarządzenia, powinien mieć na uwadze również inne regulacje. Przykładowo przepisami, które organ wnioskujący winien mieć na względzie, opracowując projekt zarządzenia, są przepisy zawarte w ustawie z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1461).

Ponadto redakcja przepisów prawnych powinna uwzględniać zasady techniki prawodawczej ustalone w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U. z 2016 r. poz. 283), a także wytyczne dotyczące niektórych zagadnień legislacyjnych oraz językowych zebrane w zbiorze pt. Dobre praktyki legislacyjne, które udostępnione są na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji.

W tym miejscu zaznaczenia również wymaga, że organ uprawniony, opracowując projekt zarządzenia Prezesa Rady Ministrów, którym to zarządzeniem będzie tworzony lub znoszony organ pomocniczy Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów, powinien mieć na uwadze Rekomendacje w sprawie tworzenia, obsługi, monitorowania działalności i znoszenia podmiotów opiniodawczo-doradczych Prezesa Rady Ministrów lub Rady Ministrów opracowane w 2011 r. przez Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Dodatkowo zauważenia wymaga, iż obecnie trwają prace mające na celu opracowanie nowego dokumentu, który regulowałby powyższe kwestie.

W celu zapewnienia jednolitej postaci projektów aktów normatywnych projekt zarządzenia należy opracować w specjalnie do tego przygotowanym szablonie projektu aktu prawnego, który można pobrać ze strony Rządowego Centrum Legislacji.

• Sporządzenie uzasadnienia projektu

Nieodzownym elementem opracowania każdego projektu zarządzenia jest również obowiązek sporządzenia jego uzasadnienia. Uzasadnienie sporządza organ uprawniony do opracowania projektu zarządzenia. Uzasadnienie składa się z „części właściwej” oraz z oceny skutków regulacji (OSR).

• „Część właściwa” uzasadnienia

W „części właściwej” uzasadnienia projektu zarządzenia powinny znaleźć się informacje dotyczące:

• wyjaśnienia potrzeby i celu wydania aktu,
• przedstawienia rzeczywistego (faktycznego) stanu w dziedzinie, która ma zostać uregulowana,
• wskazania różnic pomiędzy dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym (przewidywanych skutków prawnych wejścia aktu w życie),
• przedstawienia projektu właściwym organom i instytucjom Unii Europejskiej, w tym Europejskiemu Bankowi Centralnemu, w celu uzyskania opinii, dokonania powiadomienia, konsultacji albo uzgodnienia, jeżeli obowiązek taki wynika z odrębnych przepisów.

Uzasadnienie projektu zarządzenia powinno zawierać również:

• oświadczenie organu wnioskującego co do zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej, które może przybrać następującą formę: Przedkładany projekt zarządzenia jest zgodny z prawem Unii Europejskiej,
• ocenę organu wnioskującego do opracowania projektu zarządzenia, czy projekt ten podlega notyfikacji zgodnie z przepisami dotyczącymi funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych, np. Projektowane zarządzenie nie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach dotyczących sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych albo Projektowane zarządzenie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach dotyczących sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych.
• OSR

OSR stanowi odrębną część uzasadnienia i jest sporządzana na gotowym formularzu, którego wzór Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów zamieścił w Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (§ 28 ust. 1 i 5 Regulaminu). Formularz OSR zawiera objaśnienia, które ułatwiają wypełnienie poszczególnych pól. W tym miejscu zauważenia wymaga, że przepisy Regulaminu pracy Rady Ministrów w zakresie sporządzania OSR wskazują jedynie minimum danych, jakie powinna zawierać OSR (§ 28 ust. 2 i 2a Regulaminu). Natomiast formularz do sporządzania OSR został tak zbudowany, aby organ uprawniony mógł umieścić w nim szereg innych informacji, które mają wpływ na sporządzenie rzetelnej i jak najbardziej wiarygodnej OSR.
Koordynację sporządzania OSR zapewnia osoba wyznaczona przez Prezesa Rady Ministrów, zwana dalej „koordynatorem OSR”.

Wyjątek:

Koordynator OSR może sporządzić OSR do projektu zarządzenia opracowanego przez inny organ wnioskujący, jeżeli ze względu na wagę dokumentu uzna to za uzasadnione lub sporządzenie takiej OSR poleci mu Prezes Rady Ministrów (§ 29 ust. 3 Regulaminu).

V. Ostatnią czynnością dokonywaną w ramach etapu opracowania projektu zarządzenia jest umieszczenie pod tekstem projektu zarządzenia:

• sformułowania (w formie pieczątki, nadruku lub dopisku), iż został on opracowany pod względem prawnym, legislacyjnym i redakcyjnym,
• podpisu kierownika właściwej w sprawach legislacji komórki organizacyjnej sprawującej obsługę organu wnioskującego.